Art. 264 k.k. – co reguluje?
Przepis art. 264 k.k. penalizuje nielegalne przekraczanie granicy państwowej Rzeczypospolitej Polskiej w trzech podstawowych konfiguracjach:
• § 2 – dotyczy osób, które same przekraczają granicę wbrew przepisom lub działają wspólnie z innymi osobami, jednocześnie używając przy tym: przemocy, groźby, podstępu (grozi za to do 3 lat pozbawienia wolności);
• § 3 – mówi o organizowaniu innym osobom nielegalnego przekroczenia granicy (zagrożone karą od 6 miesięcy do 8 lat więzienia).
W praktyce najwięcej wątpliwości i kontrowersji budzi właśnie § 3 – czyli sytuacje, w których ktoś „organizuje” cudzoziemcom nielegalny przerzut przez granicę – np. z Białorusi przez Polskę w kierunku Niemiec.
________________________________________
„Organizowanie” – czyli co dokładnie?
Orzecznictwo sądów powszechnych konsekwentnie rozszerza rozumienie pojęcia organizowania przekroczenia granicy. Jak zauważyły sądy:
„Organizowanie nie musi oznaczać fizycznego przeprowadzania przez granicę. Wystarczy np. zapewnienie miejsca pobytu, dokumentów, środków transportu czy instrukcji” – podkreślił jeden z sądów apelacyjnych.
Oznacza to, że pomoc w znalezieniu kierowcy, wynajęcie busa, udostępnienie mieszkania na czas tranzytu, a nawet udzielenie wskazówek lub dostarczenie mapy – może już stanowić przestępstwo z art. 264 § 3 k.k.
________________________________________
Ilu cudzoziemców trzeba „zorganizować”, by odpowiadać?
Przepis ten wymaga, by „organizowanie” dotyczyło co najmniej dwóch osób – jeden migrant nie wystarczy. Wynika to ze znamienia „innym osobom” (liczba mnoga). Odpowiedzialność poniesie więc ten, kto organizuje przerzut grupy migrantów, niezależnie od tego, czy sam był obecny przy przekraczaniu granicy.
________________________________________
Przewóz cudzoziemca przez Polskę – czy to już przestępstwo?
Różnica między przewozem wewnątrz Polski, a przewozem przez granicę może mieć kluczowe znaczenie.
1. Przewóz tylko na terenie Polski
Jeżeli dana osoba jedynie odbiera cudzoziemca po nielegalnym przekroczeniu granicy i wiezie go dalej po Polsce – np. z Białegostoku do Warszawy – i nie miała udziału w planowaniu przekroczenia granicy, może uniknąć zarzutu z art. 264 § 3 k.k. Ale uwaga – jeśli taki przewóz był elementem uzgodnionego wcześniej planu, może zostać potraktowany jako pomocnictwo (art. 18 § 3 k.k.). Tutaj wszystko zależy od dowodów oraz okoliczności sprawy.
Sąd: „Za pomocnictwo odpowiada także ten, kto w zamiarze ułatwienia przestępstwa dostarcza środek przewozu po przekroczeniu granicy, o ile było to przyrzeczone przed czynem.”
2. Przewóz przez granicę lub poza Polskę
Jeśli kierowca odbiera cudzoziemców w pasie przygranicznym i jedzie z nimi np. do Niemiec, ma znacznie większy problem. W tej sytuacji może odpowiadać jako współsprawca lub pomocnik organizowania nielegalnego przekroczenia granicy innego państwa (np. UE).
Przedmiotowe przestępstwo może być bardziej skomplikowane niż się wydaje, ponieważ organy ścigania mogą je również zakwalifikować jako handel ludźmi, za co może grozić nawet 15 lat. Często również możemy się spotkać z postawieniem zarzutu zorganizowanej grupy przestępczej, albowiem zazwyczaj w przedmiotowy proceder jest zaangażowanych więcej osób.
________________________________________
Presja migracyjna w liczbach – dane Straży Granicznej
Dla lepszego zrozumienia skali problemu warto przytoczyć dane z oficjalnych raportów:
• W pierwszej połowie 2025 roku Straż Graniczna odnotowała ponad 14 000 prób nielegalnego przekroczenia granicy polsko-białoruskiej, co stanowi spadek o 29% w porównaniu do analogicznego okresu roku 2024 (ok. 19 700 prób).
• Tylko w czerwcu 2025 r. było ich aż 1 700 – głównie w województwie podlaskim.
• Każdego dnia funkcjonariusze SG odpierają agresywne ataki: migranci rzucają kamieniami, gałęziami, próbują forsować zapory.
________________________________________
Podsumowanie – kiedy potrzebny jest adwokat prawa karnego?
Zarzut z art. 264 § 3 k.k. to poważna sprawa – nie tylko ze względu na zagrożenie karą do 8 lat pozbawienia wolności, ale także na łatwość przekroczenia granicy legalności działań, zwłaszcza gdy pomoc jest doraźna lub opiera się na błędnych założeniach.
Jeśli Ty lub ktoś z Twoich bliskich:
• został zatrzymany za przewóz cudzoziemców,
• jest podejrzany o organizowanie przekroczenia granicy,
• został wezwany jako świadek w sprawie migracyjnej,
nie zwlekaj z kontaktem z doświadczonym adwokatem prawa karnego. W sprawach tego rodzaju liczy się szybka reakcja, umiejętność analizy materiału dowodowego oraz znajomość praktyki organów ścigania i sądów.
________________________________________
Skontaktuj się z Kancelarią Adwokacką Prawa Karnego – adwokat prawo karne Warszawa. Oferujemy skuteczną pomoc na każdym etapie postępowania – od zatrzymania po reprezentację w sądzie.
